ZAMAN YOLCULUĞU MÜMKÜN MÜ?

ZAMAN KAVRAMI 

    Google'ın tanımıyla "ölçülebilen ve uzaysal boyutu olmayan süreklilik" tanımlanan zaman için ele alacağımız bağlamda  şunu söylememiz gerek:

    Bir şeyin evrenimizde var olması için gereken konum, madde (o maddeyi tanımlayan enerji/kütle/etki)  ve bunlarla birlikte içinde bulunulması gereken durum. 

Diğer bir deyişle bir şey belirli bir zaman içerisinde değilse evrenimizde var olamaz. Konumundan sonra; hareketini, ivmesini, gelecekteki konumunu, geldiği konumunu vs için cismin zaman kavramına bağlı bulunması gerekir. 

    Peki bu zaman herkes için her durumda aynı mıdır? Değilse bu fark ölçülebilir mi? Böyle bir fark varsa bu zaman farkları arasında geçiş söz konusu olabilir mi? 

Newton Fiziğinde Zaman (tek ve değişmez zaman)

    İnsanlar evreni tanıma sürecinde çok uzun bir süre kendi zamanları haricinde bir zaman olması ihtimalini hesaba katmadılar. Evrende cisimlerin hareket ettiği bir uzay vardı ve cisimler de bu uzayda belirli kanunlarla hareket ediyorlardı. Bu kanunları çözmek için yola çıkan insan doğal olarak zamanı uzun süre değişmez bir biçimde ele aldı. Çünkü söz konusu kanunlarda kütle, hız, ivme vs. değişse de zamanın sabit kaldığı açık olunca zaman; sistemin değişmeyeni sayılıp onun üzerinde tutuldu. Nitekim Newton fiziği dediğimiz fizik, yasalarını zamanın değişmeyeceği üzerine kurdu ve bugün hala bu yasaları çoğu sistemimizde kullanıyoruz. 

    Zamanın tek ve değişmez olarak kabul edilmesi esasında mantıklı çünkü gördüğümüz ve ölçtüğümüz neredeyse her şey tek bir zamanda belirli birtakım kuralların hükmünde gerçekleşiyor. Gezegenlerin hareketlerinden, basit araçlarımıza, mevsimlere kadar her şeyin uyduğu tek bir zaman var nihayetinde. Değil mi?

Einstein Fiziğinde Zaman (göreli zaman)

     Einstein'in , bu değişmeyen zaman kavramının ve bütün işlemlerimizi kurduğumuz Newton fiziğinin yanlış olduğunu yüzümüze vurmasıyla evrene ilişkin bakışımızda müthiş bir değişim gerçekleşti. Çünkü Einstein zamanın kişiden kişiye ve onların hızlarına kütle çekimine olan uzaklığına bağlı olarak değişebileceğini gösterdi. 

(....

Nitekim görelilik ilkesini burada açıklamam mümkün değil ancak 

*Einstein'in ikizler paradoksu

*Özel görelilik ilkesi (1905) ispatı

*Zaman göreliliği

gibi başlıklarda konuyu ele alan videolar ile anlamanız mümkün. Ayrıca lisede sayısal öğrencisi ya da direkt fizik veya astronomi gibi bölümlerinin öğrencisiyseniz bunları biliyor olmanız gerekir.

....)

    Esasında Einstein'in gösterdiği şey zamanın uzaydan bağımsız olmadığı aksine onunla bir bütün olduğu gerçeği. Bütün maddelerin Uzay-zaman diye adlandırdığı bir ağ içinde olduğunu ve zamanın; yükseklik, derinlik ve uzunlukla beraber evrenin 4. boyutu oluşunu gösterdi de diyebiliriz. Zamanı bir boyut olarak ele aldıktan sonra tıpkı yükseklik gibi onun de değişebileceğini görmek zor değil. Hatta 5,6,7... birçok boyutta evren modelleri olabileceğini düşünmek de zor değil. Tabi burası konumuz dışı.

Zamanda İleri gitme

       Kabaca Einstein fiziğinde daha hızlı gözlemci için zaman, yavaş olana göre daha yavaş akar sözgelimi hızı yüksek olan bir gözlemcinin bir yılı yavaş olan gözlemci için 50 yıl olabilir. Öyleyse hızlı bir araçla hızınıza bağlı olarak yıllar sonrasına gidebilirsiniz. Tabi burada kendinizin yıllar sonrasından bahsetmiyoruz. Sizin yola çıkıp 50 yıl sonra dönmenizden bahsediyoruz. Bu bir yolu. Ancak geçmişe gitmeniz için ışık hızını geçmeniz gerek ve Einstein hesaplarına göre bunun için sonsuz enerji gerekeceğinden bu mümkün değil.

Zamanda istenilen noktaya gitme

    Bir diğer yöntem de uzay-zaman sürekliliğinde delikler açma yoluyla ileri gitme. Tabi burada da geçmişe gitmek mümkün değil çünkü negatif bir enerjinin ve negatif bir kütlenin gerekmesi durumu ve bunun Einstein fiziğinde mümkün olmaması söz konusu.

Klasik Fiziğin Sonu
Kuantum Fiziği'nde Zaman 

    Heisenberg'in belirsizlik ilkesi temelinde Kuantum fiziği çok daha esnektir. Bazı durumlarda negatif enerji yoğunluğuna ve negatif kütleye izin verir, bazı durumlarda cismin parçacık bazı durumlarda dalga olmasına izin verir. İzin verir demeyelim de olasılık olarak hesaba katar diyelim. Bütün bu olasılıklar arasında doğal olarak zaman yolculuğuna izin verenler de var. Yukarıda olduğu gibi burada da denklemleri açıklamam mümkün değil.

 Einstein her ne kadar determinizme bağlılığının etkisiyle belirsizlik ilkesi için "Tanrı zar atmaz." dese de her geçen gün Tanrının zar attığı bir başka deyişle çok çok fazla olasılığın mümkün olduğu kuantum kuramları ortaya çıkıyor ve bunların birçoğu da deneyle kanıtlanıyor. 

    Sözgelimi solucan deliği için gereken negatif parçacıkların varlığı Casimir etkisi deneyiyle kanıtlandı. Bu durum da doğal olarak zamanın herhangi bir noktasına (geçmiş ya da gelecek) gidebileceğimiz sonucuna varmamızı sağlıyor.

Ancak hala zaman yolculuğu konusunda engellerimiz/sınırlarımız var.

Örneğin:

Eğer zaman yolculuğu mümkün olsaydı ortalıkta dolanan gelecekten gelen birilerini olması gerekmez miydi?

Belki de Ufolar gibi ciddiye alınamayacak argümanları bir kenara bırakırsak belki sadece ileri gidiş mümkündür. Ya da;

David Deutsch Alternatif Geçmiş Teoremi:

Geçmişe giden araç kendi geçmişine değil de kendi geçmişinin bir kopyasına/alternatifine gider yaklaşımı

Tutarlı Geçmişler Teoremi

Bu durumda ise geçmişe gitmeniz mümkün ama orada bu geçmişe sınırlı müdahale durumunuz var. Örneğin geri gidip anne babanızı öldüremezsiniz gibi. Geçmişinizin yolculuğunuz ile tutarlılığının Hawking'in Kronolojinin korunumu yasası dediği şeyle korunması durumu. Eğer oluşma sebebinize müdahale ederseniz yok olursunuz çünkü.

    Benim görüşüme gelecek olursak bence Kuantumcular ve Hawking de olayları neden sonuç ilişkisi  bağlamında ele alarak Newton ve Einstein'in hatasına düşüyorlar. Olasılıkları mantıklı olarak irdelemeleri bilimin bir gereği kabul. Mantığın sorgulanması ve mantıksız görünen sonuçlara  ulaşabileceğimiz açıklamaların da olma ihtimalini bir kenara bırakmamak ise ilerlemenin şartlarından. Bu sebeple mantıksız görünen cevapların doğru olabileceğini akıldan çıkarmamalı.

 

    

Film Önerisi (Özellikle Tutarlı Geçmişler Teoremi için ):

Zaman Tüneli diye dilimize çevrilen The Time Machine (2002)  filmi

Kitap Önerisi:

Hawking Zamanın Kısa Tarihi

Hawking Büyük Sorulara Kısa Yanıtlar

Görsel Kaynağı:

1)https://www.allsci-fi.com/viewtopic.php?t=2039&sid=4bbfec5ffc38323e68a19ff1bf1b6e131

2)https://cainslatrani.wordpress.com/2019/07/12/movie-review-the-time-machine-2002/